KARL MARX
ARTI-DEĞER TEORİLERİ
İkinci Kitap
İÇİNDEKİLER
[Sekizinci Bölüm]
BAY
RODBERTUS. YENİ RANT TEORİSİ.
(ARA AÇIKLAMA)
11 [1. Tarımda Artı-Değer
Fazlası. Kapitalizm Koşulları Altında Tarımın, Sanayiden Daha Yavaş
Gelişmesi]
17 [2. Kâr Oranı ile
Artı-Değer Oranı Arasındaki İlişki. Tarımsal Hammaddenin Tarımdaki
Değişmeyen Sermaye Öğesi Olarak Değeri]
20 [3. Değer ve Tarımda
Ortalama Fiyat. Mutlak Rant]
20 [a) Sanayide Kâr
Oranının Eşitlenmesi]
25 [b) Rant
Sorununun Formülasyonu]
31 [c) Mutlak Rantın
Varoluşunun Zorunlu Koşulu: Özel Toprak Mülkiyeti. Tarımdaki Artı-Değerin
Kâra ve Ranta Ayrışması.]
39 [4. Rodbertus'un,
Tarımsal Hammaddeler Değer Taşımaz Tezinin Yanıltıcılığı]
49 [5. Rodbertus'un Rant
Teorisindeki Yanlış Varsayımlar]
56 [6. Sanayi ve Tarımda
Ortalama Fiyat ile Değer Arasındaki İlişkiyi Rodbertus'un Anlamayışı.
Ortalama Fiyatlar Yasası]
63 [7. Kâr Oranını ve Rant
Oranını Belirleyen Öğeler Konusunda Rodbertus'un Hatalı Görüşleri]
63 [a) Rodbertus'un
Birinci Tezi]
66 [b) Rodbertus'un
İkinci Tezi]
76 [c) Rodbertus'un
Üçüncü Tezi]
82 [8. Rodbertus'un
Çarpıttığı Yasanın Gerçek Özü]
85 [9. Farklılık Rantı ile
Mutlak Rant Arasındaki Karşılıklılık İlişkisi. Tarihsel Bir Kategori
Olarak Rant. Smith ile Ricardo'nun Araştırma Yöntemi]
96 [10. Rant Oranı ve Kâr
Oranı. Tarihsel Gelişmenin Değişik Evrelerinde Tarım ve Sanayinin
Üretkenliği Arasındaki İlişki]
[Dokuzuncu Bölüm]
RİKARDOCU RANT YASASI
DENEN YASANIN
KEŞFİ KONUSU ÜZERİNE NOTLAR.
[RODBERTUS KONUSUNDA
TAMAMLAYICI NOTLAR]
(ARA AÇIKLAMA)
103 [1. Anderson'un
Farklılık Rantı Yasasını Bulması. Anderson'un Görüşlerinin, Ondan
Hırsızlama Yapan Malthus Tarafından, Toprak Sahiplerinin Çıkarına
Çarpıtılması]
106 [2. Ekonomik
Fenomenleri Değerlendirmede Ricardo'nun Temel İlkesi: Üretici Güçlerin
Gelişimi. Malthus'un, Egemen Sınıfların En Gerici Öğelerini Savunması.
Malthus'un Nüfus Teorisinin Darwin Tarafından Pratik Olarak Yadsınması]
110 [3. Toprak Rantı
Konusundaki Görüşlerin Tarihini Roscher'in Saptırması. Ricardo'nun
Bilimsel Yansızlığının Örnekleri. Toprakta Sermaye Yatırımından Sağlanan
Rant ve Doğanın Öteki Öğelerinin Sömürülmesinden Sağlanan Rant. Rekabetin
Çifte Etkisi]
116 [4. Üretim
Maliyetlerinin Arttığı Durumda Değer ve Artı-Değer Arasındaki İlişki
Konusunda Rodbertus'un Yaptığı Yanlışlık]
118 [5. Ricardo'nun Mutlak
Rantı Yadsıması: Değer Teorisindeki Yanılgısının Bir Sonucu]
121 [6. Ricardo'nun, Tahıl
Fiyatlarının Sürekli Artışına İlişkin Tezi. 1641 Yılından 1859'a Kadar
Tahıl Fiyatlarının Yıllık Ortalama Artış Tablosu]
125 [7. Mutlak Rant ile
Farklılık Rantı Arasındaki Fark Konusunda Hopkins'in Varsayımı. Rantın,
Topraktaki Özel Mülkiyetle Açıklanması]
129 [8. Toprağı Tarıma
Elverişli Hale Getirmenin Maliyeti. Tahıl Fiyatlarının Artış Dönemleriyle
Düşüş Dönemleri (1641-1859)]
133 [9. Anderson'la Malthus
Karşı Karşıya. Anderson'un Rant Tanımı: Tarımsal Üretkenlikteki Artış ve
Bu Artışın Farklılık Rantı Üzerinde Yaptığı Etki Konusundaki Tezi]
138 [10. Ricardo'nun Rant
Teorisine Rodbertus'un Yönelttiği Eleştirinin Savunulamazlığı.
Rodbertus'ta, Kapitalist Tarıma İlişkin Özellikleri Kavrayış Eksikliği]
[Onuncu Bölüm]
RICARDO'NUN VE ADAM
SMITH'İN MALİYET FİYATI TEORİSİ
(YADSIMA)
149 [A. Ricardo'nun Maliyet
Fiyatı Teorisi]
149 [1. Fizyokrat Teorinin
Çöküşü ve Rant Teorisinde Gözlenen Sonraki Gelişmeler]
152 [2. Değerin
Emek-Zamanıyla Belirlenmesi – Ricardo Teorisinin Temeli. Bazı
Eksikliklerine Karşın, Ekonomi Politiğin Gelişiminde Gerekli Bir Aşama
Olan Rikardocu Araştırma Yöntemi]
157 [3. Ricardo'nun
"Mutlak" ve "Göreli" Değer Sorunundaki Kafa Karışıklığı. Değer Biçimlerini
Kavrama Eksikliği]
160 [4.] Ricardo'nun Kâr,
Kâr oranı, Ortalama Fiyatlar, vb. Tanımı
160 [a) Ricardo'nun
Değişmeyen Sermayeyi Sabit Sermaye ile ve Değişen Sermayeyi Döner Sermaye
ile Karıştırması. "Göreli Değerler"deki Değişkenlikler Sorununun Hatalı
Tanımlanması ve Bu Değişkenliklerin Nedenleri]
176 [b) Ricardo'nun
Maliyet Fiyatını Değerle Karıştırması ve Onun Değer Teorisinde Bu
Karıştırmadan Kaynaklanan Çelişkiler. Kâr Oranının Eşitlenme Sürecini ve
Değerin Maliyet Fiyatına Dönüşümü Sürecini Kavrama Eksikliği]
189 [5.] Ortalama Fiyatlar
ya da Maliyet Fiyatları ve Pazar Fiyatları
189 [a) Sunuş
Niteliğinde Bazı Düşünceler: Bireysel Değer ve Pazar Değeri; Pazar Değeri
ve Pazar Fiyatı]
192 [b) Ricardo'nun,
Pazar Değerinin Oluşumu Süreciyle Maliyet Fiyatlarının Oluşumunu Birbirine
Karıştırması]
196 [c) Ricardo'nun
İki Farklı "Doğal Fiyat" Tanımı. Emek Üretkenliğindeki Değişikliklerin
Maliyet Fiyatında Yol Açtığı Değişiklikler.]
201 [B. Adam Smith'in
Maliyet Fiyatı Teorisi]
201 [1. Smith'in Maliyet
Fiyatları Teorisindeki Yanlış Varsayımları. Ricardo'nun, Değer ile Maliyet
Fiyatını Smith'vari Özdeşlemeye Bağlı Kılmasından İleri Gelen
Tutarsızlığı]
207 [2. Adam Smith'in,
Ücretlerin, Kârın ve Rantın "Doğal Oranı" Teorisi]
[Onbirinci Bölüm]
RICARDO'NUN RANT TEORİSİ
221 [1. Anderson'un ve
Ricardo'nun Rant Teorisini Geliştirdikleri Tarihsel Koşullar]
225 [2. Ricardo'nun Rant
Teorisi ile Maliyet Fiyatlarını Açıklayışı Arasındaki Bağlantı]
229 [3. Rikardo Tarzı Rant
Tanımının Yetersizliği]
[Onikinci Bölüm]
FARKLILIK RANTI TABLOLARI
VE YORUMU
235 [1. Rant Miktarındaki
ve Oranındaki Değişmeler]
237 [2. Farklılık Rantı ile
Mutlak Rantın Çeşitli Kombinasyonları. A, B, C, D, E Tabloları]
255 [3. Tabloların
Çözümlenmesi]
255 [a)] A Tablosu
[Çeşitli Sınıflardaki Pazar Değeri ile Bireysel Değer Arasındaki İlişki]
257 [b) Ricardo'nun
Rant Teorisi ile Tarımda Azalan Üretkenlik Görüşü Arasındaki İlinti.
Mutlak Rant Oranındaki Değişiklikler ve Bu Değişikliklerin Kâr Oranındaki
Değişiklikle İlişkisi]
260 [c)] Tüketim
Maddelerinin ve Hammaddelerin Değerinde (Dolayısıyla Makine Değerinde)
Görülen Değişikliğin, Sermayenin Organik Bileşimine Etkisi Konusunda
Gözlemler
273 [d) Pazar
Değerindeki Değişikliklere Bağlı Olarak Toplam Rantta Değişiklikler]
[Onüçüncü Bölüm]
RICARDO'NUN RANT TEORİSİ
(SONUÇ)
291 [1. Ricardo'nun Toprak
Mülkiyetinin Bulunmadığı Varsayımı. Yeni Toprağa Yönelmenin, Bu Toprağın
Konumuna ve Verimine Bağlı Oluşu]
296 [2. Rantın Tahıl
Fiyatını Asla Etkilemeyeceğini Öne Süren Rikardocu Tez. Mutlak Rantın,
Tarımsal Ürün Fiyatlarının Yükselmesine Yol Açması]
300 [3. Smith'in ve
Ricardo'nun, Tarımsal Ürünlerin "Doğal Fiyatı" Konusundaki Yaklaşımı]
303 [4. Ricardo'nun,
Tarımsal İyileştirmeler Konusundaki Görüşleri. Tarımsal Sermayenin Organik
Bileşimindeki Değişikliklerin Ekonomik Sonuçlarını Anlamakta Ricardo'nun
Yetersiz Kalışı]
314 [5. Adam Smith'le
Malthus'un Rant Konusundaki Görüşlerine Ricardo'nun Yönelttiği Eleştiri]
[Ondördüncü Bölüm]
ADAM SMITH'İN RANT KURAMI
326 [1. Smith'in, Rant
Sorununu Formüle Edişindeki Çelişkiler]
338 [2. Tarımsal Ürüne
Yönelik Talebin Özel Karakteriyle İlgili Olarak Adam Smith'in Ortaya
Attığı Hipotez. Smith'in Rant Teorisinde Fizyokrat Öğeler]
342 [3. Toprağın Değişik
Tür Ürünlerini, Arz ve Talep Arasındaki İlişkinin Nasıl Etkilediği
Konusunda Adam Smith'in Açıklaması. Rant Teorisinde Adam Smith'in Vardığı
Sonuçlar]
350 [4. Toprak Ürünlerinin
Fiyatlarındaki Oynamalar Üzerine Adam Smith'in Çözümlemesi]
355 [5. Adam Smith'in Rant
Hareketleri Konusundaki Görüşleri ve Çeşitli Toplumsal Sınıfların Elde
Ettiği Faizlerle İlgili Tahmini]
[Onbeşinci Bölüm]
RICARDO'NUN ARTI-DEĞER
TEORİSİ
357 [A. Kâr ve Rant
Konusunda Ricardo]
357 [1. Ricardo'nun,
Artı-Değer Yasaları ile Kâr Yasalarını Karıştırması]
363 [2. Çeşitli Öğelerin
Etkisiyle Kâr Oranında Görülen Değişmeler]
366 [3. Değişen Sermayenin
Değerinde Artış Olurken Değişmeyen Sermaye Değerinde Azalış Olması ve
Tersi, ve Bu Değişmenin Kâr Oranına Etkisi]
368 [4. Rikardocu Kâr
Teorisinde Maliyet Fiyatlarıyla Değerin Birbirine Karıştırılması]
370 [5. Birbirleriyle
İlişkileri Çerçevesinde Genel Kâr Oranı ile Mutlak Rant Oranı. Ücretlerde
Yapılan İndirimin Maliyet Fiyatına Etkisi]
378 [B. Artı-Değer
Konusunda Ricardo]
378 1. Emek Miktarı ve Emek
Değeri [Emeğin Sermaye Karşılığı Değişilmesi Sorunu: Ricardo'nun Ortaya
Koyduğu Biçimiyle Çözümsüzlük]
382 2. Emek-Gücünün Değeri.
Emeğin Değeri. [Ricardo'nun Emeği, Emek-Gücüyle Karıştırması. "Emeğin
Doğal Fiyatı" Kavramı]
387 3. Artı-Değer.
[Ricardo'nun Yapıtındaki Eksiklik: Artı-Değer Kaynağının Çözümlenmeyişi.
Ricardo'da, Sabit Bir Büyüklük Olarak İşgünü Kavramı]
399 4. Göreli Artı-Değer.
[Göreli Ücretler Çözümlemesi: Ricardo'nun Bilimsel Başarılarından Biri]
[Onaltıncı Bölüm]
RICARDO'NUN KAR TEORİSİ
407 [1. Ricardo'nun
Artı-Değer ile Kârı Ayırdettiği Belli-Başlı Durumlar]
413 [2.] Genel Kâr Oranının
Oluşturulması. (Ortalama Kâr ya da "Olağan Kâr")
413 [a) Ricardo'da
Kâr Teorisinin Hareket Noktası: Öngelen, Daha Önceden Belirlenmiş Ortalama
Kâr Oranı]
416 [b) Ricardo'da,
Kolonilerle Ticaretin ve Genel Olarak Dış Ticaretin Kâr Oranına Etkisi
Konusundaki Yanılgılar]
418 [3.] Azalan Kâr Oranı
Yasası
418 [a) Ricardo'nun
Azalan Kâr Oranı Anlayışındaki Yanlış Önvarsayımlar]
420 [b) Ricardo'nun
Artan Rant, Kârı Adım Adım Emer Biçimindeki Tezinin Çözümlenmesi]
434 [c) Kârın Bir
Bölümü ile Sermayenin Bir Bölümünün Ranta Dönüştürülmesi. Rant
Büyüklüğünün, Tarımda İstihdam Edilen Emek Miktarına Göre Değişmesi]
442 [d) Tarım
Ürünleri Fiyatındaki Artışla Eşzamanlı Olarak Kâr Oranında Görülen Artışın
Tarihsel Çerçevede Ortaya Konması. Tarımdaki Emek Üretkenliğinde Artış
Olasılığı]
444 [e) Ricardo'nun,
Kâr Oranındaki Düşüşü Açıklama Biçimi ve Bunun, Ricardo'nun Rant
Teorisiyle İlintisi]
[Onyedinci Bölüm]
RICARDO'NUN BİRİKİM
TEORİSİ VE ELEŞTİRİSİ
(BUNALIMLARA YOL AÇAN
NEDEN: SERMAYENİN DOĞASI)
453 [1. Adam Smith'in ve
Ricardo'nun, Değişmeyen Sermayeyi Dikkate Almaktaki Başarısızlıkları.
Değişmeyen Sermayenin Farklı Parçalarının Yeniden-Üretimi]
456 [2. Değişmeyen
Sermayenin Değeri ve Ürünün Değeri]
459 [3. Sermaye Birikiminin
Gerekli Koşulları. Sabit Sermayenin Amortismanı ve Bunun Birikim
Sürecindeki Rolü]
463 [4. Birikim Sürecinde,
Üretimin Farklı Alanları Arasındaki Bağıntı. Artı-Değerin Bir Bölümünün
Değişmeyen Sermayeye Doğrudan Aktarılması – Tarımdaki ve Makine Yapım
Sanayisindeki Birikime Özgü Bir Özellik]
471 [5. Sermayeleştirilen
Artı-Değerin, Değişmeyen ve Değişen Sermayeye Aktarılması]
473 [6. Bunalımlar (Sunuş
Niteliğinde Bazı Düşünceler)]
477 [7. Aşırı Sermaye
Fazlalığının Kabullenilmesine Karşın Aşırı Meta Üretimini Yadsınmasının
Saçmalığı]
480 [8. Ricardo'nun, Genel
Aşırı-Üretimi Yadsıması. Meta ile Para Arasındaki İçsel Çelişkilerin
Doğasında Bulunan Bunalım Olasılığı]
486 [9. Ricardo'nun,
Kapitalizm Koşullarında Üretim-Tüketim İlişkisi Konusundaki Yanlış
Yaklaşımı]
487 [10. Bunalımın Bir
Olasılık Olmaktan Çıkıp Kesinlik Kazanması. Burjuva Ekonominin Tüm
Çelişkilerinin İfadesi Olarak Bunalım]
493 [11. Bunalım Biçimleri
Üzerine]
497 [12. Kapitalizm
Koşullarında Üretimle Tüketim Arasındaki Çelişkiler. Belli-Başlı Tüketim
Mallarındaki Aşırı-Üretimin Genel Aşırı-Üretim Halini Alması]
502 [13. Pazardaki
Genişlemesinin Üretimdeki Gelişmeye Ayak Uyduramaması. Tüketimin ve İç
Pazarın Sınırsız Genişleyebilirliği Konusundaki Rikardocu Yaklaşım]
506 [14. Üretici Güçlerin
Hızlı Gelişimiyle Tüketimin Sınırlılığı Arasındaki Çelişkilerin
Aşırı-Üretime Yol Açması. Genel Aşırı-Üretimin Olanaksızlığı Teorisinin
Esas Olarak Mazeretçi Bir Eğilim Göstermesi]
513 Sermayenin Farklı
Birikim Türleri ve Birikimin Ekonomik Sonuçları Üzerine Ricardo'nun
Görüşleri
[Onsekizinci Bölüm]
RICARDO VE BAZI BAŞKA
KONULAR.
JOHN BARTON.
524 [A.] Brüt ve Net Gelir
528 [B.] Makineler [İşçi
Sınıfının Durumu Üzerinde Makinelerin Etkisi Konusunda Ricardo ve Barton]
528 [1. Ricardo'nun
Görüşleri]
528 [a) Makinelerin
İşçi Gruplarını İşinden Etmesiyle İlgili Olarak Ricardo'nun İlk Kuşkuları]
529 [b) Üretimdeki
Gelişmelerin, Metaların Değerine Etkisi ve Ricardo. İşinden Olan İşçiler
İçin Başka Ücret Kaynakları Olduğu Biçimindeki Yanlış Teori]
532 [c) Ricardo'yu,
Makineler Konusundaki Görüşlerini Gözden Geçirmeye Yönelten Bilimsel
Dürüstlüğü. Ricardo'nun Konuyu Yeniden Formüle Ederken Bazı Yanlış
Varsayımları Sürdürmesi]
541 [d) Makine
Kullanımının İşçi Sınıfı Açısından Ortaya Çıkardığı Bazı Sonuçları
Ricardo'nun Doğru Belirleyişi. Sorunun Rikardocu Gözle Açıklanmasında Bazı
Mazur Gösterici Nosyonlar]
552 [2. Barton'un
Görüşleri]
552 [a) Barton'un,
Sermaye Birikimi, Emeğe Yönelik Talepte Göreli Bir Azalmaya Yol Açar Tezi.
Bu Olguyla Sermayenin Emek Üzerindeki Egemenliği Arasında Bulunan
İç-Bağlantıyı Barton'un ve Ricardo'nun Anlayamayışı]
556 [b) Barton'un,
Ücret Hareketi ve Nüfus Artışı Konusundaki Görüşleri]
EKLER
561 [1. Tarımsal Ürün
Arzının Talebe Her Zaman Tekabül Ettiği Tezinin İlk Biçimi. Rodbertus ve
18. Yüzyıl Ekonomistleri Arasındaki Pratisyenler]
562 [2. Toprak Sahipleri
ile Tüccar Arasındaki Husumet Konusunda Nathaniel Forster'in Görüşleri]
562 [3. Rant ile Kâr
Arasındaki İlişki Konusunda Hopkins'in Görüşleri]
563 [4. Tarımdaki İlerleme
Konusunda Carey'in, Malthus'un ve James Deacon Hume'un Görüşleri]
564 [5. Tarım Emeğindeki
Üretkenlik Artışı Konusunda Hodgskin'in ve Anderson'un Görüşleri]
564 [6. Kâr Oranında Düşüş]
567 Açıklayıcı Notlar
583 Kaynaklar Dizini
588 Adlar Dizini
|