KARL MARX


ARTI-DEĞER TEORİLERİ


İkinci Kitap


İÇİNDEKİLER


 

[Sekizinci Bölüm]

BAY RODBERTUS. YENİ RANT TEORİSİ.

(ARA AÇIKLAMA)

11    [1. Tarımda Artı-Değer Fazlası. Kapitalizm Koşulları Altında Tarımın, Sanayiden Daha Yavaş Gelişmesi]

17    [2. Kâr Oranı ile Artı-Değer Oranı Arasındaki İlişki. Tarımsal Hammaddenin Tarımdaki Değişmeyen Sermaye Öğesi Olarak Değeri]

20    [3. Değer ve Tarımda Ortalama Fiyat. Mutlak Rant]

20          [a) Sanayide Kâr Oranının Eşitlenmesi]

25          [b) Rant Sorununun Formülasyonu]

31          [c) Mutlak Rantın Varoluşunun Zorunlu Koşulu: Özel Toprak Mülkiyeti. Tarımdaki Artı-Değerin Kâra ve Ranta Ayrışması.]

39    [4. Rodbertus'un, Tarımsal Hammaddeler Değer Taşımaz Tezinin Yanıltıcılığı]

49    [5. Rodbertus'un Rant Teorisindeki Yanlış Varsayımlar]

56    [6. Sanayi ve Tarımda Ortalama Fiyat  ile Değer Arasındaki İlişkiyi Rodbertus'un Anlamayışı. Ortalama Fiyatlar Yasası]

63    [7. Kâr Oranını ve Rant Oranını Belirleyen Öğeler Konusunda Rodbertus'un Hatalı Görüşleri]

63          [a) Rodbertus'un Birinci Tezi]

66          [b) Rodbertus'un İkinci Tezi]

76          [c) Rodbertus'un Üçüncü Tezi]

82    [8. Rodbertus'un Çarpıttığı Yasanın Gerçek Özü]

85    [9. Farklılık Rantı ile Mutlak Rant Arasındaki Karşılıklılık İlişkisi. Tarihsel Bir Kategori Olarak Rant. Smith ile Ricardo'nun Araştırma Yöntemi]

96    [10. Rant Oranı ve Kâr Oranı. Tarihsel Gelişmenin Değişik Evrelerinde Tarım ve Sanayinin Üretkenliği Arasındaki İlişki]

[Dokuzuncu Bölüm]

RİKARDOCU RANT YASASI DENEN YASANIN KEŞFİ KONUSU ÜZERİNE NOTLAR.

[RODBERTUS KONUSUNDA TAMAMLAYICI NOTLAR]

(ARA AÇIKLAMA)

103   [1. Anderson'un Farklılık Rantı Yasasını Bulması. Anderson'un Görüşlerinin, Ondan Hırsızlama Yapan Malthus Tarafından, Toprak Sahiplerinin Çıkarına Çarpıtılması]

106   [2. Ekonomik Fenomenleri Değerlendirmede Ricardo'nun Temel İlkesi: Üretici Güçlerin Gelişimi. Malthus'un, Egemen Sınıfların En Gerici Öğelerini Savunması. Malthus'un Nüfus Teorisinin Darwin Tarafından Pratik Olarak Yadsınması]

110   [3. Toprak  Rantı Konusundaki Görüşlerin Tarihini Roscher'in Saptırması. Ricardo'nun Bilimsel Yansızlığının Örnekleri. Toprakta Sermaye Yatırımından Sağlanan Rant ve Doğanın Öteki Öğelerinin Sömürülmesinden Sağlanan Rant. Rekabetin Çifte Etkisi]

116   [4. Üretim Maliyetlerinin Arttığı Durumda Değer ve Artı-Değer Arasındaki İlişki Konusunda Rodbertus'un Yaptığı Yanlışlık]

118   [5. Ricardo'nun Mutlak Rantı Yadsıması: Değer Teorisindeki  Yanılgısının Bir Sonucu]

121   [6. Ricardo'nun, Tahıl Fiyatlarının Sürekli Artışına İlişkin Tezi. 1641 Yılından 1859'a Kadar Tahıl Fiyatlarının Yıllık Ortalama Artış Tablosu]

125   [7. Mutlak Rant ile Farklılık Rantı Arasındaki Fark Konusunda Hopkins'in Varsayımı. Rantın, Topraktaki Özel Mülkiyetle Açıklanması]

129   [8. Toprağı Tarıma Elverişli Hale Getirmenin Maliyeti. Tahıl Fiyatlarının Artış Dönemleriyle Düşüş Dönemleri (1641-1859)]

133   [9. Anderson'la Malthus Karşı Karşıya. Anderson'un Rant Tanımı: Tarımsal Üretkenlikteki Artış ve Bu Artışın Farklılık Rantı Üzerinde Yaptığı Etki Konusundaki Tezi]

138   [10. Ricardo'nun Rant  Teorisine Rodbertus'un Yönelttiği Eleştirinin Savunulamazlığı. Rodbertus'ta, Kapitalist Tarıma İlişkin Özellikleri Kavrayış Eksikliği]

[Onuncu Bölüm]

RICARDO'NUN VE ADAM SMITH'İN MALİYET FİYATI TEORİSİ

(YADSIMA)

149   [A. Ricardo'nun Maliyet Fiyatı Teorisi]

149   [1. Fizyokrat Teorinin Çöküşü ve Rant Teorisinde Gözlenen Sonraki Gelişmeler]

152   [2. Değerin Emek-Zamanıyla Belirlenmesi – Ricardo Teorisinin Temeli. Bazı Eksikliklerine Karşın, Ekonomi Politiğin Gelişiminde Gerekli Bir Aşama Olan Rikardocu Araştırma Yöntemi]

157   [3. Ricardo'nun "Mutlak" ve "Göreli" Değer Sorunundaki Kafa Karışıklığı. Değer Biçimlerini Kavrama Eksikliği]

160   [4.] Ricardo'nun Kâr, Kâr oranı, Ortalama Fiyatlar, vb. Tanımı

160         [a) Ricardo'nun Değişmeyen Sermayeyi Sabit Sermaye ile ve Değişen Sermayeyi Döner Sermaye ile Karıştırması. "Göreli Değerler"deki Değişkenlikler Sorununun Hatalı Tanımlanması ve Bu Değişkenliklerin Nedenleri]

176         [b) Ricardo'nun Maliyet Fiyatını Değerle Karıştırması ve Onun Değer Teorisinde Bu Karıştırmadan Kaynaklanan Çelişkiler. Kâr Oranının Eşitlenme Sürecini ve Değerin Maliyet Fiyatına Dönüşümü Sürecini Kavrama Eksikliği]

189   [5.] Ortalama Fiyatlar ya da Maliyet Fiyatları ve Pazar Fiyatları

189         [a) Sunuş Niteliğinde Bazı Düşünceler: Bireysel Değer ve Pazar Değeri; Pazar Değeri ve Pazar Fiyatı]

192         [b) Ricardo'nun, Pazar Değerinin Oluşumu Süreciyle Maliyet Fiyatlarının Oluşumunu Birbirine Karıştırması]

196         [c) Ricardo'nun İki Farklı "Doğal Fiyat" Tanımı. Emek Üretkenliğindeki Değişikliklerin Maliyet Fiyatında Yol Açtığı Değişiklikler.]

201   [B. Adam Smith'in Maliyet Fiyatı Teorisi]

201   [1. Smith'in Maliyet Fiyatları Teorisindeki Yanlış Varsayımları. Ricardo'nun, Değer ile Maliyet Fiyatını Smith'vari Özdeşlemeye Bağlı Kılmasından İleri Gelen Tutarsızlığı]

207   [2. Adam Smith'in, Ücretlerin, Kârın ve Rantın "Doğal Oranı" Teorisi]

[Onbirinci Bölüm]

RICARDO'NUN RANT TEORİSİ

221   [1. Anderson'un ve Ricardo'nun Rant Teorisini Geliştirdikleri Tarihsel Koşullar]

225   [2. Ricardo'nun Rant Teorisi ile Maliyet Fiyatlarını Açıklayışı Arasındaki Bağlantı]

229   [3. Rikardo Tarzı Rant Tanımının Yetersizliği]

[Onikinci Bölüm]

FARKLILIK RANTI TABLOLARI VE YORUMU

235   [1. Rant Miktarındaki ve Oranındaki Değişmeler]

237   [2. Farklılık Rantı ile Mutlak Rantın Çeşitli Kombinasyonları. A, B, C, D, E Tabloları]

255   [3. Tabloların Çözümlenmesi]

255         [a)] A Tablosu [Çeşitli Sınıflardaki Pazar Değeri ile Bireysel Değer Arasındaki İlişki]

257         [b) Ricardo'nun Rant Teorisi ile Tarımda Azalan Üretkenlik Görüşü Arasındaki İlinti. Mutlak Rant Oranındaki Değişiklikler ve Bu Değişikliklerin Kâr Oranındaki Değişiklikle İlişkisi]

260         [c)] Tüketim Maddelerinin ve Hammaddelerin Değerinde (Dolayısıyla Makine Değerinde) Görülen Değişikliğin, Sermayenin Organik Bileşimine Etkisi Konusunda Gözlemler

273         [d) Pazar Değerindeki Değişikliklere Bağlı Olarak Toplam Rantta Değişiklikler]

[Onüçüncü Bölüm]

RICARDO'NUN RANT TEORİSİ (SONUÇ)

291   [1. Ricardo'nun Toprak Mülkiyetinin Bulunmadığı Varsayımı. Yeni Toprağa Yönelmenin, Bu Toprağın Konumuna ve Verimine Bağlı Oluşu]

296   [2. Rantın Tahıl Fiyatını Asla Etkilemeyeceğini Öne Süren Rikardocu Tez. Mutlak Rantın, Tarımsal Ürün Fiyatlarının Yükselmesine Yol Açması]

300   [3. Smith'in ve Ricardo'nun, Tarımsal Ürünlerin "Doğal Fiyatı" Konusundaki Yaklaşımı]

303   [4. Ricardo'nun, Tarımsal İyileştirmeler Konusundaki Görüşleri. Tarımsal Sermayenin Organik Bileşimindeki Değişikliklerin Ekonomik Sonuçlarını Anlamakta Ricardo'nun Yetersiz Kalışı]

314   [5. Adam Smith'le Malthus'un Rant Konusundaki Görüşlerine Ricardo'nun Yönelttiği Eleştiri]

[Ondördüncü Bölüm]

ADAM SMITH'İN RANT KURAMI

326   [1. Smith'in, Rant Sorununu Formüle Edişindeki Çelişkiler]

338   [2. Tarımsal Ürüne Yönelik Talebin Özel Karakteriyle İlgili Olarak Adam Smith'in Ortaya Attığı Hipotez. Smith'in Rant Teorisinde Fizyokrat Öğeler]

342   [3. Toprağın Değişik Tür Ürünlerini, Arz ve Talep Arasındaki İlişkinin Nasıl Etkilediği Konusunda Adam Smith'in Açıklaması. Rant Teorisinde Adam Smith'in Vardığı Sonuçlar]

350   [4. Toprak Ürünlerinin Fiyatlarındaki Oynamalar Üzerine Adam Smith'in Çözümlemesi]

355 [5. Adam Smith'in Rant Hareketleri Konusundaki Görüşleri ve Çeşitli Toplumsal Sınıfların Elde Ettiği Faizlerle İlgili Tahmini]

[Onbeşinci Bölüm]

RICARDO'NUN ARTI-DEĞER TEORİSİ

357   [A. Kâr ve Rant Konusunda Ricardo]

357   [1. Ricardo'nun, Artı-Değer Yasaları ile Kâr Yasalarını Karıştırması]

363   [2. Çeşitli Öğelerin Etkisiyle Kâr Oranında Görülen Değişmeler]

366   [3. Değişen Sermayenin Değerinde Artış Olurken Değişmeyen Sermaye Değerinde Azalış Olması ve Tersi, ve Bu Değişmenin Kâr Oranına Etkisi]

368   [4. Rikardocu Kâr Teorisinde Maliyet Fiyatlarıyla Değerin Birbirine Karıştırılması]

370   [5. Birbirleriyle İlişkileri Çerçevesinde Genel Kâr Oranı ile Mutlak Rant Oranı. Ücretlerde Yapılan İndirimin Maliyet Fiyatına Etkisi]

378   [B. Artı-Değer Konusunda Ricardo]

378   1. Emek Miktarı ve Emek Değeri [Emeğin Sermaye Karşılığı Değişilmesi Sorunu: Ricardo'nun Ortaya Koyduğu Biçimiyle Çözümsüzlük]

382   2. Emek-Gücünün Değeri. Emeğin Değeri. [Ricardo'nun Emeği, Emek-Gücüyle Karıştırması. "Emeğin Doğal Fiyatı" Kavramı]

387   3. Artı-Değer. [Ricardo'nun Yapıtındaki Eksiklik: Artı-Değer Kaynağının Çözümlenmeyişi. Ricardo'da, Sabit Bir Büyüklük Olarak İşgünü Kavramı]

399   4. Göreli Artı-Değer. [Göreli Ücretler Çözümlemesi: Ricardo'nun Bilimsel Başarılarından Biri]

[Onaltıncı Bölüm]

RICARDO'NUN KAR TEORİSİ

407   [1. Ricardo'nun Artı-Değer ile Kârı Ayırdettiği  Belli-Başlı Durumlar]

413   [2.] Genel Kâr Oranının Oluşturulması. (Ortalama Kâr ya da "Olağan Kâr")

413         [a) Ricardo'da Kâr Teorisinin Hareket Noktası: Öngelen, Daha Önceden Belirlenmiş Ortalama Kâr Oranı]

416         [b) Ricardo'da, Kolonilerle Ticaretin ve Genel Olarak Dış Ticaretin Kâr Oranına Etkisi Konusundaki Yanılgılar]

418   [3.] Azalan Kâr Oranı Yasası

418         [a) Ricardo'nun Azalan Kâr Oranı Anlayışındaki Yanlış Önvarsayımlar]

420         [b) Ricardo'nun Artan Rant, Kârı Adım Adım Emer Biçimindeki Tezinin Çözümlenmesi]

434         [c) Kârın Bir Bölümü ile Sermayenin Bir Bölümünün Ranta Dönüştürülmesi. Rant Büyüklüğünün, Tarımda İstihdam Edilen Emek Miktarına Göre Değişmesi]

442         [d) Tarım Ürünleri Fiyatındaki Artışla Eşzamanlı Olarak Kâr Oranında Görülen Artışın Tarihsel Çerçevede Ortaya Konması. Tarımdaki Emek Üretkenliğinde Artış Olasılığı]

444         [e) Ricardo'nun, Kâr Oranındaki Düşüşü Açıklama Biçimi ve Bunun, Ricardo'nun Rant Teorisiyle İlintisi]

[Onyedinci Bölüm]

RICARDO'NUN BİRİKİM TEORİSİ VE ELEŞTİRİSİ

(BUNALIMLARA YOL AÇAN NEDEN: SERMAYENİN DOĞASI)

453   [1. Adam Smith'in ve Ricardo'nun, Değişmeyen Sermayeyi Dikkate Almaktaki Başarısızlıkları. Değişmeyen Sermayenin Farklı Parçalarının Yeniden-Üretimi]

456   [2. Değişmeyen Sermayenin Değeri ve Ürünün Değeri]

459   [3. Sermaye Birikiminin Gerekli Koşulları. Sabit Sermayenin Amortismanı ve Bunun Birikim Sürecindeki Rolü]

463   [4. Birikim Sürecinde, Üretimin Farklı Alanları Arasındaki Bağıntı. Artı-Değerin Bir Bölümünün Değişmeyen Sermayeye Doğrudan Aktarılması – Tarımdaki ve Makine Yapım Sanayisindeki Birikime Özgü Bir Özellik]

471   [5. Sermayeleştirilen Artı-Değerin, Değişmeyen ve Değişen Sermayeye Aktarılması]

473   [6. Bunalımlar (Sunuş Niteliğinde Bazı Düşünceler)]

477   [7. Aşırı Sermaye Fazlalığının Kabullenilmesine Karşın Aşırı Meta Üretimini Yadsınmasının Saçmalığı]

480   [8. Ricardo'nun, Genel Aşırı-Üretimi Yadsıması. Meta ile Para Arasındaki İçsel Çelişkilerin Doğasında Bulunan Bunalım Olasılığı]

486   [9. Ricardo'nun, Kapitalizm Koşullarında Üretim-Tüketim İlişkisi Konusundaki Yanlış Yaklaşımı]

487   [10. Bunalımın Bir Olasılık Olmaktan Çıkıp Kesinlik Kazanması. Burjuva Ekonominin Tüm Çelişkilerinin İfadesi Olarak Bunalım]

493   [11. Bunalım Biçimleri Üzerine]

497   [12. Kapitalizm Koşullarında Üretimle Tüketim Arasındaki Çelişkiler. Belli-Başlı Tüketim Mallarındaki Aşırı-Üretimin Genel Aşırı-Üretim Halini Alması]

502   [13. Pazardaki Genişlemesinin Üretimdeki Gelişmeye Ayak Uyduramaması. Tüketimin ve İç Pazarın Sınırsız Genişleyebilirliği Konusundaki Rikardocu Yaklaşım]

506   [14. Üretici Güçlerin Hızlı Gelişimiyle Tüketimin Sınırlılığı Arasındaki Çelişkilerin Aşırı-Üretime Yol Açması. Genel Aşırı-Üretimin Olanaksızlığı Teorisinin Esas Olarak Mazeretçi Bir Eğilim Göstermesi]

513   Sermayenin Farklı Birikim Türleri ve Birikimin Ekonomik Sonuçları Üzerine Ricardo'nun Görüşleri  

[Onsekizinci Bölüm]

RICARDO VE BAZI BAŞKA KONULAR.

JOHN BARTON.

524   [A.] Brüt ve Net Gelir

528   [B.] Makineler [İşçi Sınıfının Durumu Üzerinde Makinelerin Etkisi Konusunda Ricardo ve Barton]

528   [1. Ricardo'nun Görüşleri]

528         [a) Makinelerin İşçi Gruplarını İşinden Etmesiyle İlgili Olarak Ricardo'nun İlk Kuşkuları]

529         [b) Üretimdeki Gelişmelerin, Metaların Değerine Etkisi ve Ricardo. İşinden Olan İşçiler İçin Başka Ücret Kaynakları Olduğu Biçimindeki Yanlış Teori]

532         [c) Ricardo'yu, Makineler Konusundaki Görüşlerini Gözden Geçirmeye Yönelten Bilimsel Dürüstlüğü. Ricardo'nun Konuyu Yeniden Formüle Ederken Bazı Yanlış Varsayımları Sürdürmesi]

541         [d) Makine Kullanımının İşçi Sınıfı Açısından Ortaya Çıkardığı Bazı Sonuçları Ricardo'nun Doğru Belirleyişi. Sorunun Rikardocu Gözle Açıklanmasında Bazı Mazur Gösterici Nosyonlar]

552   [2. Barton'un Görüşleri]

552         [a) Barton'un, Sermaye Birikimi, Emeğe Yönelik Talepte Göreli Bir Azalmaya Yol Açar Tezi. Bu Olguyla Sermayenin Emek Üzerindeki Egemenliği Arasında Bulunan İç-Bağlantıyı Barton'un ve Ricardo'nun Anlayamayışı]

556         [b) Barton'un, Ücret Hareketi ve Nüfus Artışı Konusundaki Görüşleri]

EKLER

561   [1. Tarımsal Ürün Arzının Talebe Her Zaman Tekabül Ettiği Tezinin İlk Biçimi. Rodbertus ve 18. Yüzyıl Ekonomistleri Arasındaki Pratisyenler]

562   [2. Toprak Sahipleri ile Tüccar Arasındaki Husumet Konusunda Nathaniel Forster'in Görüşleri]

562   [3. Rant ile Kâr Arasındaki İlişki Konusunda Hopkins'in Görüşleri]

563   [4. Tarımdaki İlerleme Konusunda Carey'in, Malthus'un ve James Deacon Hume'un Görüşleri]

564   [5. Tarım Emeğindeki Üretkenlik Artışı Konusunda Hodgskin'in ve Anderson'un Görüşleri]

564   [6. Kâr Oranında Düşüş]

 

567   Açıklayıcı Notlar

583   Kaynaklar Dizini

588   Adlar Dizini

 

 

ARTI-DEĞER TEORİLERİ 2

SUNUŞ / MARKSİZM-LENİNİZM ENSTİTÜSÜ

ARTI-DEĞER TEORİLERİ / AYDIN ÇUBUKÇU